Podczas II wojny światowej ORP Błyskawica zasłynęła nie tylko jako jeden z najszybszych i najnowocześniejszych polskich niszczycieli, ale także jako okręt, na którym służyła wyjątkowa maskotka – małpka Betty. Ta niezwykła historia do dziś fascynuje i inspiruje, zwłaszcza najmłodszych miłośników marynistyki.
Historia małpki Betty
Małpkę znaleziono w Gibraltarze, gdy ORP Błyskawica zacumowała w tamtejszym porcie. Zwierzątko, będące jeszcze bardzo młode, bez obaw podążyło za marynarzami na pokład i szybko zyskało ich sympatię. Załoga przygarnęła małpkę jako swoją maskotkę i nadała jej imię Betty. Choć z czasem odkryto, że był to samiec, imię już na dobre przylgnęło do nowego członka załogi.
Betty nie była zwyczajną maskotką – jej niezwykły instynkt okazał się bezcenny w czasie wojennych operacji. Była w stanie przewidywać zagrożenie, zwłaszcza naloty niemieckich bombowców. Gdy wyczuwała zbliżające się samoloty zwiadowcze, zaczynała panikować i szarpać marynarzy. Natomiast kiedy groził poważniejszy atak bombowy, jej zachowanie stawało się jeszcze bardziej gwałtowne – rzucała przedmiotami, szarpała marynarzy za włosy, a nawet na nich pluła.
Obrona Cowes i bohaterska rola Betty
Nocą z 4 na 5 maja 1942 roku małpka Betty po raz kolejny dała o sobie znać. Gdy załoga ORP Błyskawica stacjonowała w stoczni J. Samuel White & Co. w Cowes na wyspie Wight, nagle zaczęła przejawiać oznaki silnego niepokoju. Było to zapowiedzią jednego z największych nalotów Luftwaffe na to miasto. Załoga, ufając niezwykłemu instynktowi Betty, szybko obsadziła stanowiska bojowe. Kiedy na horyzoncie pojawiły się niemieckie bombowce, ORP Błyskawica była już w pełnej gotowości.
Dzięki natychmiastowej reakcji załogi, polski niszczyciel zdołał skutecznie ostrzelać nadlatujące samoloty, co znacznie ograniczyło zniszczenia w mieście i ocaliło życie wielu mieszkańców. Cowes doznało poważnych strat, ale obrona Błyskawicy z pewnością przyczyniła się do zmniejszenia skali zniszczeń.
Małpka Betty – legenda ORP Błyskawica
Po wojnie historia małpki Betty stała się jedyną w swoim rodzaju opowieścią, która do dziś inspiruje kolejne pokolenia. Niezwykłe przywiązanie marynarzy do swojej nietypowej maskotki oraz jej instynkt obronny uczyniły ją prawdziwym symbolem ORP Błyskawica.
W ostatnich latach powstało kilka książeczek opowiadających o jej przygodach, a jedna z nich – “Betty – małpka marynarz” autorstwa Wojciecha Filabera – zyskała szczególne uznanie.
Książeczka ta z autografem autora będzie nagrodą dla dzieci w konkursie rysunkowym organizowanym w ramach 3. edycji Dni ORP Błyskawica.
Książkę “Betty – małpka marynarz” można również kupić na linku :
https://wojciechfilaber.com/product/betty-the-sailor-monkey-malpka-marynarz/
Oprócz niej, nagrodą w konkursie będzie również książka do kolorowania “Betty – Małpka z Błyskawicy”, wydana przez Muzeum Marynarki Wojennej, napisana przez Agnieszkę Landowską.
Książkę tę można kupić w Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni – do którego serdecznie zapraszamy!
Zarówno panu Wojciechowi Filaberowi, jak i Dyrektorowi Muzeum Marynarki Wojennej – Tomaszowi Miegoniowi, bardzo dziękujemy za książki o sławnej małpce Betty!
Nasz konkurs rysunkowy trwa nadal a prace na konkurs można wysylac na adres e-mail polishsue20@gmail.com
Więcej o konkursie – poniżej:
Dziś ORP Błyskawica, pełniący funkcję muzeum w Gdyni, pozostaje symbolem polskiej walki na morzach i oceanach. A legenda małpki Betty nadal żyje – zarówno w sercach marynarzy, jak i w opowieściach, które przekazywane są kolejnym pokoleniom.
En.
Betty the Monkey – the extraordinary heroine of the ORP Błyskawica
During World War II, the ORP Błyskawica became famous not only as one of the fastest and most modern Polish destroyers, but also as the ship on which the unique mascot – Betty the Monkey – served. This extraordinary story still fascinates and inspires, especially the youngest lovers of maritime science.
The story of Betty the Monkey
The monkey was found in Gibraltar when the ORP Błyskawica docked in the local port. The animal, still very young, fearlessly followed the sailors on board and quickly gained their sympathy. The crew adopted the monkey as their mascot and named it Betty. Although it was later discovered that it was a male, the name stuck to the new crew member.
Betty was no ordinary mascot – her extraordinary instinct proved invaluable during war operations. She was able to anticipate threats, especially German bomber raids. When she sensed approaching reconnaissance planes, she would panic and rip the sailors apart. However, when a more serious bombing attack threatened, her behavior became even more violent – she would throw objects, pull the sailors by the hair, and even spit at them.
The defense of Cowes and Betty’s heroic role
On the night of May 4-5, 1942, Betty the monkey made her presence known once again. When the crew of the ORP Błyskawica was stationed at the J. Samuel White & Co. shipyard in Cowes on the Isle of Wight, she suddenly began to show signs of severe anxiety. This was a prelude to one of the largest Luftwaffe raids on the city. The crew, trusting Betty’s extraordinary instincts, quickly manned their battle stations. When German bombers appeared on the horizon, ORP Błyskawica was already in full readiness.
Thanks to the crew’s immediate reaction, the Polish destroyer managed to effectively fire on the incoming planes, which significantly limited the destruction in the city and saved the lives of many residents. Cowes suffered serious losses, but the defense of Błyskawica certainly contributed to reducing the scale of the destruction.
Betty the Monkey – the legend of ORP Błyskawica
After the war, the story of Betty the Monkey became a one-of-a-kind story that continues to inspire generations to this day. The sailors’ extraordinary attachment to their unusual mascot and her defensive instinct made her a true symbol of ORP Błyskawica.
In recent years, several books have been written about her adventures, and one of them – “Betty – the Monkey Sailor” by Wojciech Filaber – has gained particular recognition. This book, signed by the author, will be a prize for children in the drawing competition organized as part of the 3rd edition of ORP Błyskawica Days. The book “Betty – Monkey Sailor” can also be purchased on the link:
https://wojciechfilaber.com/product/betty-the-sailor-monkey-malpka-marynarz/
In addition to her, the prize in the competition will also be a coloring book “Betty – Monkey from Błyskawica”, published by the Polish Navy Museum, written by Agnieszka Landowska. This book can be purchased at the Polish Navy Museum in Gdynia – to which we cordially invite you!
We would like to thank both Mr. Wojciech Filaber and Mr Tomasz Miegoń – the Director of the Polish Navy Museum for the books about the famous monkey Betty!
Our drawing competition is still ongoing and works can be sent to the e-mail address polishsue20@gmail.com
More about the competition – below:
Today, the ORP Błyskawica, serving as a museum in Gdynia, remains a symbol of Polish struggle on the seas and oceans. And the legend of the monkey Betty still lives on – both in the hearts of sailors and in the stories that are passed down to subsequent generations.
Text : Iwona Golińska
Photos : Iwona Golińska, MMW, TPOMB
Polish Sue 
Leave a comment