Mieliśmy zaszczyt uczestniczyć w spotkaniu z dr. Pawłem Chojnackim – autorem książki, Gmina. Życie powszednie na południu Polskiego Londynu (lata pięćdziesiąte–osiemdziesiąte XX wieku). Dzieje Gminy Polskiej Londyn-Południe.  

Podczas spotkania dyskutowano na temat polskiej  diaspory i organizacji polonijnych w południowym Londynie. 

Jednym z filarów tej społeczności była harcerka, nauczycielka , i sekretarz klubu Orła Białego – harcmistrzyni Luna Golińska – o której pisaliśmy przy okazji wystawy IPN – Szlaki Nadziei, Odyseja Wolności,

jak również jej mąż – harcerz i społecznik , inżynier Stanisław Goliński – który również znalazł swoje miejsce w tej książce.  

Stanisław Goliński wszedł w skład Komitetu Tysiąclecia założonego w 1965 r w południowym Londynie gdzie pełnił funkcję sekretarza.

Komitetowi Tysiąclecia w Południowym Londynie – bo tak brzmiała pełna nazwa nowo powstałego zespołu – przewodniczył ks. kan. Cynar.

W skład tego grona poza Stanisławem Golińskim weszli m.inn: Jerzy Kondziela (przewodniczący), A. Roch-Kowalski (skarbnik) oraz członek Centralnego Komitetu Millenium, Bienkowski. 

„Pierwszym zadaniem Komitetu jest urządzenie w dniu 31.10.1965 uroczystości religijnej  w kościele Chrystusa Króla. Komitet zwraca sie z gorącą prośbą do Polaków mieszkających w południowym Londynie o szerokie poparcie akcji milenijnej” – apelowano.  

W odpowiedzi na to wezwanie postanowiono, że w związku z obchodami tysiąclecia Igrzyska Sportowe Gminy planowane na 3 lipca 1966г. będą miały specjalny charakter. „Niewątpliwie wyjątkową to okazja – na przełomie dwóch tysiącleci” – komentowano z zadumą w „Komunikacie”.

„Winna być [ona] wykorzystana dla zacieśnienia więzów naszej mlodziezy z polskością i propagandy polskich osiągnięć wsród naszych gospodarzy.

Dla nas wszystkich będzie okazja do analizy naszej historii, wyciągnięcia wniosków i praktycznego wykorzystania doświadczenia przeszłości dla duchowego i materialnego dobra Polaków w drugim Tysiącleciu’”. 

Publikacja Pawła Chojnackiego ukazała się  w ramach Centralnego Projektu Badawczego IPN „Uchodźstwo, emigracja niepodległościowa 1939–1990”.

Na przykładzie dziejów Gminy Polskiej Londyn-Południe autor przedstawia życie codzienne lokalnego środowiska emigracji niepodległościowej w jego rodzimym wymiarze – od piątku wieczór do poniedziałku rano. 

„Dr Paweł Chojnacki już dał się poznać jako historyk polskich środowisk emigracji niepodległościowej […]. Debiutował książką o Gminie Polskiej Zachodniego Londynu.   Następnie wydał pracę o Polskim Ośrodku Lewisham, opisując codzienne życie w południowym Londynie, którego glównym ośrodkiem była parafia Brockley Lewisham. […] Jak słusznie zaznacza, polski Londyn był podzielony na dwie części. Ci „lepsi” Polacy mieszkający na pólnoc od Tamizy i ci nieco „gorsi”, mieszkający na południe od Tamizy. Niby rzecz błaha, ale bez zrozumienia tej lekkiej róznicy – łatwo stworzyć sobie krzywy obraz tego fenomenu, którym były dwa, można rzec – trzy eksperymenty polskich gmin na terenie angielskiej stolicy. (…]

Omawiając różnorodność działalności Gminy Londyn-Południe, nie można nie zauważyć jak przeróżne opisy […] – o balach młodzieżowych , klubach i igrzyskach sportowych, zakładach gospodarczych – doskonale oddają atmosferę tych czasów, czasów, które z dekady na dekadę się zmieniały. […] Można by mnożyć przykłady różnorakiej pracy Gminy, wymieniając jej osiągnięcia, ale i dostrzegać konflikty. Jedne i drugie stanowią równoprawną część polskiej historii drugiej polowy XX wieku.”

– z recenzji dr. hab. Andrzeja Suchcitza.

Szkoły sobotnie, harcerstwo, życie towarzyskie, parafie i kluby sportowe składają się na mozaikowy obraz modelu życia społecznego, który stanowił “świat równoległy” dla rzeczywistości krajowej.

Paweł Chojnacki – urodzony w 1968 r., magister historii UJ i doktor filozofii University College London, w latach 2020-2024 zatrudniony był w Oddziałowym Biurze Badań Historycznych IPN w Krakowie. Współpracuje również z Instytutem Historii PAN. Interesuje się w głównej mierze przeszłością kulturową i społeczną Polskiego Londynu.

Dziękujemy za autograf oraz wspaniałą książkę i upamiętnienie tej wspaniałej generacji ludzi którzy w sercu mieli tylko wolną Polskę, a swoje ideały przenieśli na swoje dzieci i wnuki.

Zdjęcia / Photos : Iwona Golińska, Polish Sue.