Wczoraj, 12 marca 2025 roku, w Polskim Ośrodku Społeczno-Kulturalnym (POSK) w Londynie odbyła się sesja zatytułowana „Na ścieżkach Armii Krajowej. Bohaterowie, niezłomni, emigranci”. Wydarzenie to zostało zorganizowane we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej (IPN) we Wrocławiu. 

Podczas sesji miała miejsce uroczystość wręczenia medali „Reipublicae Memoriae Meritum”, przyznanych przez Prezesa IPN, dr. Karola Nawrockiego. Medal ten, ustanowiony w 2015 roku, jest odznaczeniem cywilnym nadawanym przez Prezesa IPN instytucjom, organizacjom i osobom fizycznym za wybitne zasługi w działalności publicznej i społecznej na rzecz upamiętniania historii Narodu Polskiego w latach 1917–1990 oraz wspierania IPN w działalności edukacyjnej, naukowej i wydawniczej.  

Laureatami nagrody zostali Tomasz Muskus oraz Bartosz Karol Piasecki. Serdecznie gratulujemy! 

IPN Wrocław reprezentowali: zastępca dyrektora Marcin Marczak, dr hab. Tomasz Balbus – Naczelnik Oddziałowego Archiwum IPN we Wrocławiu oraz pracownik archiwum Magda Wysocka.

Przedstawili oni sylwetki żołnierzy niezłomnych z okręgu wileńskiego, w tym m.in.: Tadeusza „Teddy” Pietrzykowskiego – boksera i mistrza bokserskiego z Auschwitz.  Oraz kapitan Zofię Dąb-Biernacką „Jagienkę ” (1919–2011) – szefową łączności konspiracyjnej Komendy Okręgu Wileńskiego AK.

Ponadto, Tomasz Muskus przedstawił sylwetkę Sergiusza Paplińskiego – jednego z ostatnich żołnierzy wyklętych.

Kim byli bohaterowie polskiego podziemia? 

Tadeusz Pietrzykowski (1917–1991) był polskim bokserem, żołnierzem Armii Krajowej i więźniem niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, gdzie zdobył sławę jako „mistrz boksu Auschwitz”.

Przed wojną trenował w warszawskim klubie bokserskim Legia pod okiem legendarnego Feliksa Stamma. Jego karierę sportową przerwał wybuch II wojny światowej. W 1940 roku został aresztowany i trafił do KL Auschwitz jako jeden z pierwszych więźniów – otrzymał numer obozowy 77.

W obozie, aby przetrwać, walczył na ringu organizowanym przez niemieckich strażników. Jego pierwsza walka, przeciwko niemieckiemu kapo, zakończyła się zwycięstwem, co sprawiło, że stał się znany wśród więźniów i strażników. W ciągu pobytu w obozie stoczył około 40 walk, większość z nich wygrywając. Dzięki swojej bokserskiej sławie zdobywał dodatkowe porcje jedzenia, którymi dzielił się z innymi więźniami.

Po Auschwitz został przeniesiony do innych obozów, m.in. Neuengamme i Bergen-Belsen. Po wojnie wrócił do Polski, gdzie pracował jako nauczyciel wychowania fizycznego. Jego historia stała się inspiracją dla filmu „Mistrz” (2020) z Piotrem Głowackim w roli głównej.

Zofia Dąb-Biernacka była szefową łączności konspiracyjnej Komendy Okręgu Wileńskiego Armii Krajowej i jedną z kluczowych postaci podziemia niepodległościowego na Kresach.

Podczas II wojny światowej organizowała siatkę łącznościową dla AK, koordynując przekazywanie informacji pomiędzy oddziałami partyzanckimi a dowództwem. Jej działalność była kluczowa dla funkcjonowania struktur podziemnych, szczególnie w trudnym okresie okupacji niemieckiej i późniejszego wejścia Armii Czerwonej.

Po wojnie, kiedy władze komunistyczne rozpoczęły represje wobec żołnierzy AK, Zofia Dąb-Biernacka kontynuowała działalność konspiracyjną, wspierając żołnierzy wyklętych. W 1949 roku została aresztowana przez UB i skazana na wieloletnie więzienie. Po uwolnieniu była inwigilowana przez służby bezpieczeństwa, ale nie zaprzestała działalności patriotycznej.

Zmarła w 2011 roku. Za swoją działalność była wielokrotnie odznaczana, a jej zasługi dla polskiego podziemia doceniono pośmiertnie.

Sergiusz Papliński (1927–2022) był żołnierzem Armii Krajowej, a po wojnie jednym z ostatnich aktywnych partyzantów antykomunistycznego podziemia w Polsce.

W czasie II wojny światowej działał w AK, walcząc z Niemcami i wspierając struktury podziemne. Po zakończeniu wojny nie zgodził się na podporządkowanie Polski reżimowi komunistycznemu, dlatego kontynuował działalność zbrojną w podziemiu.

W tym właśnie celu, młody Papliński wstąpił w szeregi Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość i prowadził walkę dywersyjną na terenie regionu kieleckiego i Pomorza. W 1946 r. w mundurze NKWD przedostał się do Berlina, do amerykańskiej strefy okupacyjnej, a stamtąd poprzez obóz przejściowy wyjechał do Wielkiej Brytanii. Po wojnie skończył kurs Cichociemnych, imał się różnych prac, poszedł na studia artystyczne, by w końcu zostać malarzem.

Po rozbiciu struktur podziemia Papliński musiał ukrywać się przed służbami bezpieczeństwa. Po tym kiedy wyemigrował do Wielkiej Brytanii, angażował się w działalność polonijną i kultywowanie pamięci o Żołnierzach Wyklętych.

Zmarł w 2022 roku, będąc jednym z ostatnich żyjących świadków walk polskiego podziemia antykomunistycznego.

Wraz z przyjaciółmi i Polonią, mieliśmy zaszczyt uczestniczyć w jego pożegnaniu w 2022 r. na cmentarzu Islington w Londynie – tu możecie obejrzeć nasze wspomnienie z tego pożegnania – na linku:

Sergiusz finalnie spoczął w swoim ukochanym kraju – Polsce, w rodzinnym Radomiu.

Tekst : Iwona Golińska 

Foto : Iwona Golińska, Polish Sue, Wikipedia 

En

Yesterday, on 12 March 2025, a session entitled “On the Paths of the Home Army. Heroes, Unbroken, Emigrants” was held at the Polish Social and Cultural Centre (POSK) in London. The event was organised in cooperation with the Institute of National Remembrance (IPN) in Wrocław. 

During the session, the ceremony of presenting the “Reipublicae Memoriae Meritum” medals, awarded by the President of the IPN, Dr. Karol Nawrocki, took place. This medal, established in 2015, is a civilian distinction awarded by the President of the IPN to institutions, organisations and individuals for outstanding services in public and social activities for the commemoration of the history of the Polish Nation in the years 1917-1990 and supporting the IPN in its educational, scientific and publishing activities. 

The winners of the medal were: Tomasz Muskus and Bartosz Karol Piasecki. Congratulations.!

IPN Wrocław was represented by the Deputy Director Marcin Marczak, Dr. hab. Tomasz Balbus – Head of the Branch Archive of the IPN in Wrocław and employee of the archive Magda Wysocka. 

They presented the profiles of cursed soldiers from the Vilnius district, including: Tadeusz “Teddy” Pietrzykowski – boxer and boxing champion from Auschwitz and Captain Zofia Dąb-Biernacka “Jagienka” (1919–2011) – head of the underground communications of the Vilnius District Command of the Home Army.

In addition, Tomasz Muskus presented the profile of Sergiusz Papliński – one of the last cursed soldiers.

Who were the heroes of the underground resistance?  

Tadeusz “Teddy” Pietrzykowski – boxer and boxing champion from Auschwitz

Tadeusz Pietrzykowski (1917-1991) was a Polish boxer, Home Army soldier and prisoner of the German concentration camp Auschwitz-Birkenau, where he gained fame as the “Auschwitz boxing champion”.

Before the war, he trained at the Warsaw boxing club Legia under the watchful eye of the legendary Feliks Stamm. His sports career was interrupted by the outbreak of World War II. In 1940, he was arrested and sent to KL Auschwitz as one of the first prisoners – he was given camp number 77.

In the camp, in order to survive, he fought in a ring organized by German guards. His first fight, against a German kapo, ended in victory, which made him famous among prisoners and guards. During his stay in the camp, he fought about 40 fights, winning most of them. Thanks to his boxing fame, he earned extra portions of food, which he shared with other prisoners.

After Auschwitz, he was transferred to other camps, including Neuengamme and Bergen-Belsen. After the war, he returned to Poland, where he worked as a physical education teacher. His story became the inspiration for the film “The Master” (2020) starring Piotr Głowacki.

Captain Zofia Dąb-Biernacka “Jagienka” (1919–2011)

Zofia Dąb-Biernacka was the head of the underground communications of the Vilnius District Command of the Home Army and one of the key figures of the independence underground in the Borderlands.

During World War II, she organized a communications network for the Home Army, coordinating the transfer of information between partisan units and the command. Her activities were crucial for the functioning of the underground structures, especially during the difficult period of the German occupation and the subsequent entry of the Red Army.

After the war, when the communist authorities began repressing AK soldiers, Zofia Dąb-Biernacka continued her underground activities, supporting the cursed soldiers. In 1949, she was arrested by the Security Service and sentenced to many years in prison. After her release, she was spied on by the security services, but she did not stop her patriotic activities.

She died in 2011. She was decorated many times for her activities, and her services to the Polish underground were recognized posthumously.

Sergiusz Papliński – the last cursed soldier

Sergiusz Papliński (1927–2022) was a soldier of the Home Army, and after the war one of the last active partisans of the anti-communist underground in Poland.

During World War II, he was active in the Home Army, fighting the Germans and supporting underground structures. After the end of the war, he did not agree to the subordination of Poland to the communist regime, which is why he continued his armed activities in the underground.

For this reason, young Papliński joined the ranks of the „Freedom and Independence” Association and led a sabotage fight in Kielce region and in Pomerania. In 1946, in an NKVD uniform, he made his way to Berlin, to the American occupation zone, and from there, through a transit camp, he left for Great Britain. After the war, he finished the Cichociemni course, took on various jobs, went to art school, and eventually became a painter.

After the underground structures were broken up, Papliński had to hide from the security services. After he emigrated to Great Britain, he was involved in Polish diaspora activities and cultivating the memory of the Cursed Soldiers.

He died in 2022, being one of the last living witnesses of the fights of the Polish anti-communist underground.

Texst: Iwona Golińska 

Photo : Iwona Golińska, Polish Sue,