On 24 October 2023, the world lost one of its moral beacons — Dr Wanda Półtawska, a woman whose hundred years of life became a testimony to strength, faith, and compassion. Her story embodies the fate of many Polish women of her generation, yet it stands out for the extraordinary way she transformed suffering into service.
When Nazi Germany invaded Poland in 1939, Wanda Półtawska was only eighteen. Like many young Poles, she joined the underground resistance in Lublin. After eighteen months of clandestine work, she was arrested by the Gestapo. For six months she endured brutal interrogations and torture, but she never betrayed her comrades.
In 1941, she was deported to the Ravensbrück concentration camp, where she became one of the Polish prisoners subjected to so-called “medical experiments” — in reality, cruel and senseless mutilations carried out by SS doctors. Despite the unimaginable pain, Półtawska found the courage to support and comfort others. She risked her life to help weaker inmates survive, sharing what little strength she had.
Liberated in 1945, she carried lifelong scars — physical and emotional — but refused to let them define her. She studied medicine at the Jagiellonian University, becoming a doctor and psychiatrist. Her mission was clear: to help others heal from trauma, as she had to learn to heal herself.
In her practice, she worked with survivors of concentration camps, war orphans, and families torn apart by loss. She became a pioneer of family counselling in post-war Poland and a passionate defender of human dignity. Her writings, lectures, and medical work all bore one theme — the sanctity of life, born of her own confrontation with death.
Having witnessed the systematic extermination of innocent people, Półtawska became an unwavering advocate for the protection of unborn life. To her, every human being — no matter how small or vulnerable — was infinitely precious.
She was also deeply involved in preserving the memory of World War II victims, especially the Polish women of Ravensbrück. Through her campaigns and publications, she ensured that their suffering and courage would never be forgotten.
Her life was also marked by a profound faith. She maintained a close friendship with Karol Wojtyła, later Pope John Paul II, sharing with him a lifelong dialogue on the meaning of suffering, love, and responsibility. Their correspondence and collaboration became an extraordinary witness to the moral and spiritual resilience of post-war Poland.
By the time she turned one hundred, Wanda Półtawska had achieved what few could — transforming personal tragedy into a mission that saved and inspired others. She lived long enough to see Poland free, and to see new generations learn about the truth she had carried all her life
She often said that surviving Ravensbrück meant she had a duty to speak for those who could not. And she fulfilled that duty — for a century.
Dr Wanda Półtawska (1921–2023) – A survivor, a healer, a witness.
Her hundred years saved hundreds of lives.
You can learn more about German experiments on prisoners from an interview with Dr. Wanda Półtawska prepared by the Institute of National Remembrance – on the link:
Text: Iwona Golinska
Source: IPN
Pictures: IPN
– Pl.-
Wanda Półtawska – Stulecie odwagi i sumienia – Przeżyła niemiecki obóz zagłady Ravensbrück, by dać innym powód do życia.
24 października 2023 roku świat stracił jedną ze swoich moralnych latarni – dr Wandę Półtawską, kobietę, której sto lat życia stało się świadectwem siły, wiary i współczucia. Jej historia uosabia losy wielu Polek jej pokolenia, a jednocześnie wyróżnia się niezwykłym sposobem, w jaki przekuła cierpienie w służbę.
Kiedy nazistowskie Niemcy napadły na Polskę w 1939 roku, Wanda Półtawska miała zaledwie osiemnaście lat. Jak wielu młodych Polaków, dołączyła do podziemnego ruchu oporu w Lublinie. Po osiemnastu miesiącach konspiracyjnej pracy została aresztowana przez Gestapo. Przez sześć miesięcy znosiła brutalne przesłuchania i tortury, ale nigdy nie zdradziła swoich towarzyszy.
W 1941 roku została deportowana do obozu koncentracyjnego Ravensbrück, gdzie stała się jedną z polskich więźniarek poddawanych tzw. „eksperymentom medycznym” – w rzeczywistości okrutnym i bezsensownym okaleczeniom przeprowadzanym przez lekarzy SS. Pomimo niewyobrażalnego bólu, Półtawska znalazła w sobie odwagę, by wspierać i pocieszać innych. Ryzykowała życie, by pomóc słabszym więźniom przetrwać, dzieląc się z nimi resztkami sił, jakie posiadała.
Uwolniona w 1945 roku, nosiła w sobie blizny na całe życie – fizyczne i emocjonalne – ale nie pozwoliła, by ją definiowały. Studiowała medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie została lekarką i psychiatrą. Jej misja była jasna: pomagać innym w gojeniu się z traum, tak jak sama musiała nauczyć się leczyć siebie.
W swojej praktyce pracowała z ocalałymi z obozów koncentracyjnych, sierotami wojennymi i rodzinami rozdartymi stratą. Stała się pionierką poradnictwa rodzinnego w powojennej Polsce i żarliwą obrończynią godności człowieka. Jej pisma, wykłady i praca medyczna koncentrowały się wokół jednego tematu – świętości życia, zrodzonej z jej własnej konfrontacji ze śmiercią.
Będąc świadkiem systematycznej eksterminacji niewinnych ludzi, Półtawska stała się niezłomną orędowniczką ochrony życia nienarodzonego. Dla niej każda istota ludzka – bez względu na to, jak mała i bezbronna – była nieskończenie cenna.
Była również głęboko zaangażowana w pielęgnowanie pamięci o ofiarach II wojny światowej, zwłaszcza o Polkach z Ravensbrück. Poprzez swoje kampanie i publikacje dbała o to, by ich cierpienie i odwaga nigdy nie zostały zapomniane.
Jej życie naznaczone było również głęboką wiarą. Utrzymywała bliską przyjaźń z Karolem Wojtyłą, późniejszym papieżem Janem Pawłem II, prowadząc z nim trwający całe życie dialog na temat sensu cierpienia, miłości i odpowiedzialności. Ich korespondencja i współpraca stały się niezwykłym świadectwem moralnej i duchowej odporności powojennej Polski.
W wieku stu lat Wanda Półtawska osiągnęła to, co niewielu się udało – przekształciła osobistą tragedię w misję, która ratowała i inspirowała innych. Przeżyła wystarczająco długo, by ujrzeć wolną Polskę i zobaczyć, jak nowe pokolenia poznają prawdę, którą nosiła w sobie przez całe życie.
Często powtarzała, że przeżycie Ravensbrück oznaczało obowiązek przemawiania w imieniu tych, którzy nie mogli. I wypełniała ten obowiązek — przez stulecie.
Dr Wanda Półtawska (1921–2023). Ocalała, uzdrowicielka, świadek. Jej sto lat uratowało setki istnień ludzkich.
Więcej o niemieckich doświadczeniach na więźniach można dowiedzieć się z wywiadu z dr. Wandą Półtawską w relacji przygotowanej przez Instytut Pamięci Narodowej – na linku:
Tekst: Iwona Golińska
Źródło: IPN
Zdjęcia: IPN
Polish Sue 
Leave a comment