In the shadows of the celebrated British codebreaking efforts at Bletchley Park stands a lesser-known but equally vital chapter in the story of defeating Nazi Germany’s most guarded secret—the Enigma cipher. Decades before Alan Turing’s Bombe machines and the intelligence revolution at Bletchley, three Polish mathematicians—Marian Rejewski, Jerzy Różycki, and Henryk Zygalski—achieved a feat that would ultimately help shorten the Second World War and save millions of lives.

The Early Breakthrough: Poland, 1932

As early as 1932, Marian Rejewski, working for the Polish Cipher Bureau in Warsaw, applied pure mathematics and group theory to decrypt messages encoded by the German military’s Enigma machine—an electro-mechanical cipher device then considered unbreakable. Without access to the machine itself, Rejewski used intelligence provided by French allies and applied sophisticated mathematical reasoning to reverse-engineer its internal wiring.

Joining him were fellow mathematicians Jerzy Różycki and Henryk Zygalski, whose complementary innovations pushed the effort even further. Różycki developed the “clock method,” helping to determine the Enigma’s rotor settings. Zygalski devised the “Zygalski sheets,” a manual decryption system that helped break Enigma messages regardless of rotor settings.

Together, the three cracked the code that the Germans believed unbreakable—a feat done seven years before the British made their breakthrough.

Sharing the Secret: The Meeting at Pyry

In July 1939, just weeks before Nazi Germany invaded Poland, Polish intelligence invited representatives from British and French intelligence to a secret meeting in Pyry, south of Warsaw. There, they handed over everything: the mathematical methods, the decryption techniques, and a working replica of the Enigma machine.

This unprecedented act of intelligence-sharing gave British codebreakers, including Alan Turing, an enormous head start when they began work at Bletchley Park. Without the Polish breakthroughs, the British might have faced years of preliminary work before even understanding how Enigma worked—time the Allies simply did not have.

Alan Turing and the British Continuation

It is important to note that Alan Turing and his team at Bletchley Park made significant contributions to automating and industrializing codebreaking. Turing’s development of the Bombe machine, inspired by the Polish “bomba kryptologiczna,” increased the speed at which Enigma messages could be deciphered, allowing for real-time intelligence gathering. However, the foundations for this success were laid by the Polish trio who first exposed the weaknesses in Enigma’s cryptographic logic.

Why It Matters: A Legacy Too Long Overlooked

Historians estimate that the breaking of Enigma shortened WWII by two years, saving millions of lives in the process. Yet, for decades, the Polish mathematicians received little international recognition. The secrecy of wartime intelligence and the political realignments after the war—especially Poland falling behind the Iron Curtain—meant their story was buried in classified archives and overshadowed by Cold War narratives.

Today, Poland continues to campaign for proper recognition of Rejewski, Różycki, and Zygalski. In recent years, there has been growing awareness of their achievements, with memorials, academic tributes, and documentaries highlighting their contributions.

Conclusion

While Alan Turing remains a justly celebrated figure in the history of computing and cryptography, the story of Enigma’s decryption is incomplete without acknowledging the Polish mathematicians who first broke it. Their brilliance, courage, and cooperation laid the groundwork for one of the most consequential intelligence victories in history—a victory that turned the tide of World War II and helped preserve the free world.

Text: Iwona Golinska,President and Founder Polish Sue Association 

Photo: Polish Sue and Wikipedia

– PL- 

Zapomniani pionierzy: Jak polscy łamacze szyfrów złamali Enigmę przed Turingiem

W cieniu słynnych brytyjskich wysiłków łamania szyfrów w Bletchley Park kryje się mniej znany, ale równie ważny rozdział w historii pokonania najbardziej strzeżonej tajemnicy nazistowskich Niemiec — szyfru Enigma. Na dziesięciolecia przed maszynami Bombe Alana Turinga i rewolucją wywiadowczą w Bletchley, trzej polscy matematycy— Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski — dokonali wyczynu, który ostatecznie pomógł skrócić II wojnę światową i uratować miliony istnień.

Wczesny przełom: Polska, 1932

Już w 1932 roku Marian Rejewski, pracujący dla Polskiego Biura Szyfrów w Warszawie, zastosował czystą matematykę i teorię grup do odszyfrowania wiadomości zakodowanych przez niemiecką maszynę wojskową Enigma — elektromechaniczne urządzenie szyfrujące uważane wówczas za niezniszczalne. Nie mając dostępu do samej maszyny, Rejewski wykorzystał informacje wywiadowcze dostarczone przez francuskich sojuszników i zastosował wyrafinowane rozumowanie matematyczne, aby dokonać inżynierii wstecznej jej wewnętrznego okablowania.

Dołączyli do niego koledzy matematycy Jerzy Różycki i Henryk Zygalski, których uzupełniające się innowacje posunęły ten wysiłek jeszcze dalej. Różycki opracował „metodę zegara”, pomagającą określić ustawienia wirnika Enigmy. Zygalski opracował „arkusz Zygalskiego”, ręczny system deszyfrowania, który pomógł złamać wiadomości Enigmy niezależnie od ustawień wirnika.

Razem trzej złamali kod, który Niemcy uważali za nie do złamania — wyczyn dokonany siedem lat przed przełomem dokonanym przez Brytyjczyków.

Dzielenie się tajemnicą: spotkanie w Pyrach

W lipcu 1939 r., zaledwie kilka tygodni przed inwazją nazistowskich Niemiec na Polskę, polski wywiad zaprosił przedstawicieli brytyjskiego i francuskiego wywiadu na tajne spotkanie w Pyrach, na południe od Warszawy. Tam przekazali wszystko: metody matematyczne, techniki deszyfrowania i działającą replikę maszyny Enigma.

Ten bezprecedensowy akt dzielenia się informacjami wywiadowczymi dał brytyjskim łamaczom kodów, w tym Alanowi Turingowi, ogromną przewagę, gdy zaczęli pracę w Bletchley Park. Gdyby nie polskie przełomy, Brytyjczycy mogliby spędzić lata na pracach przygotowawczych, zanim w ogóle zrozumieliby, jak działa Enigma — czasu, którego alianci po prostu nie mieli.

Alan Turing i brytyjska kontynuacja

Warto zauważyć, że Alan Turing i jego zespół w Bletchley Park wnieśli znaczący wkład w automatyzację i industrializację łamania kodów. Opracowanie przez Turinga maszyny Bombe, zainspirowanej polską „bombą kryptologiczną”, zwiększyło szybkość, z jaką można było rozszyfrować wiadomości Enigmy, umożliwiając zbieranie informacji wywiadowczych w czasie rzeczywistym. Jednak podwaliny tego sukcesu położyło polskie trio, które jako pierwsze ujawniło słabości w logice kryptograficznej Enigmy.

Dlaczego to ma znaczenie: zbyt długo pomijane dziedzictwo

Historycy szacują, że złamanie Enigmy skróciło II wojnę światową o dwa lata, ratując w ten sposób miliony istnień ludzkich. Jednak przez dziesięciolecia polscy matematycy otrzymywali niewielkie międzynarodowe uznanie. Tajemnica wywiadu wojennego i polityczne zmiany po wojnie — zwłaszcza Polska, która znalazła się za Żelazną Kurtyną — sprawiły, że ich historia została pogrzebana w tajnych archiwach i przyćmiona przez narracje z czasów zimnej wojny.

Dziś Polska nadal walczy o należyte uznanie Rejewskiego, Różyckiego i Zygalskiego. W ostatnich latach wzrosła świadomość ich osiągnięć, a ich wkład podkreślono pomnikami, hołdami akademickimi i filmami dokumentalnymi.

Wnioski

Chociaż Alan Turing pozostaje słusznie czczoną postacią w historii informatyki i kryptografii, historia odszyfrowania Enigmy jest niekompletna bez uznania polskich matematyków, którzy ją złamali. Ich błyskotliwość, odwaga i współpraca położyły podwaliny pod jedno z najważniejszych zwycięstw wywiadowczych w historii — zwycięstwo, które zmieniło bieg II wojny światowej i pomogło zachować wolny świat.

Text: Iwona Golinska, MBA

President and Founder 

Polish Sue Association 

Foto: Polish Sue and Wikipedia