Gdynia – nowoczesne miasto z morza i marzeń – nie istniałaby bez wizji, odwagi i wytrwałości jednego człowieka: Tadeusza Wendy, inżyniera, którego projekt zmienił bieg polskiej historii gospodarczej i morskiej.
Źródło: Port Gdynia
23 lipca przypada 162. rocznica jego urodzin – to doskonały moment, by przypomnieć, kim był ten wybitny budowniczy oraz jakie dziedzictwo pozostawił.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r., rząd II RP stanął przed pilną koniecznością zapewnienia Polsce niezależnego dostępu do morza. Początkowo zakładano, że port morski powstanie w Tczewie, jednak Tadeusz Wenda, który na zlecenie władz przeprowadził wizję lokalną wybrzeża, wskazał inne miejsce – niewielką rybacką wieś Gdynia. W jego opinii to właśnie tam znajdowały się najkorzystniejsze warunki hydrograficzne i techniczne do budowy nowoczesnego portu.
fot. Muzeum Miasta Gdyni.
Budowa ruszyła w 1920 roku i od początku prowadzona była pod jego bezpośrednim kierownictwem. Port Gdynia, zrealizowany według jego projektu, był konstrukcyjnie spójną, przemyślaną i nowoczesną inwestycją. Zaprojektowano go tak, by mógł samooczyszczać się z lodu, umożliwiać sprawne manewrowanie statkami i obsługiwać duży ruch handlowy. Już w 1938 roku przeładowano w nim blisko 9 milionów ton towarów, co stanowiło połowę polskiego handlu zagranicznego. Do portu zawinęło niemal 6 000 statków rocznie. Gdynia stała się symbolem gospodarczego sukcesu II Rzeczypospolitej.
Dziś jedną z największych atrakcji portu w Gdyni jest ORP Błyskawica – najsłynniejszy polski niszczyciel z okresu II wojny światowej, obecnie pełniący rolę okrętu-muzeum. Zakotwiczony przy nabrzeżu, niemal w cieniu modernistycznych budynków portowych, ORP Błyskawica przypomina o chlubnych tradycjach polskiej Marynarki Wojennej oraz o bohaterstwie polskich marynarzy, którzy walczyli o wolność Polski na wszystkich morzach świata.
W 1937 roku ORP Błyskawica był jednym z najnowocześniejszych niszczycieli na świecie. Walczył u boku Royal Navy, chronił konwoje na Atlantyku i kanał La Manche, brał udział w ewakuacji Dunkierki oraz słynnej obronie miasta Cowes przed niemieckim nalotem w 1942 roku.
Dla Stowarzyszenia Polish Sue, która od lat pielęgnuje pamięć o polskich marynarzach i historii Marynarki Wojennej RP, ORP Błyskawica to nie tylko muzeum, ale również miejsce pamięci i symbol oporu wobec zapomnienia. Co roku Polish Sue organizuje obchody „Dni ORP Błyskawica” – wydarzenia poświęcone uhonorowaniu załogi niszczyciela oraz przypomnieniu wkładu Polaków w walkę na morzach podczas II wojny światowej.
Więcej o DNIACH ORP BŁYSKAWICA – na linku :
Dzięki ich inicjatywom – wystawom, spotkaniom historycznym i edukacyjnym – młodsze pokolenia mogą lepiej zrozumieć znaczenie Gdyni jako miasta portowego i militarnego, ale także duchowego centrum polskiego dziedzictwa morskiego.
mat. Port Gdynia
Za swoje zasługi Tadeusz Wenda został uhonorowany m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, francuską Legią Honorową i duńskim Orderem Danebroga. Pozostawił po sobie nie tylko jeden z największych portów Europy, lecz także wizję Polski jako państwa morskiego – nowoczesnego, otwartego na świat i niezależnego.
Dziś, spacerując po gdyńskim Skwerze Kościuszki, warto zatrzymać się przy pomniku Wendy, spojrzeć na majestatyczną sylwetkę ORP Błyskawica i przypomnieć sobie, że wolność i niepodległość buduje się także w ciszy biura projektowego, przy linijce i mapie.
Zobacz film o Tadeuszu Wendzie: https://tinyurl.com/4tsm6nns
Więcej o działaniach Polish Sue: http://www.polishsue.com
Tekst : Iwona Golińska
Zdjęcia : Polish Sue
– En.-
Tadeusz Wenda – Father of the Port of Gdynia and Symbolic Patron of Poland’s Maritime Independence.
Gdynia – a modern city of sea and dreams – would not exist without the vision, courage, and perseverance of one man: Tadeusz Wenda, an engineer whose project changed the course of Polish economic and maritime history. July 23rd marks the 162nd anniversary of his birth – an excellent moment to recall the identity of this outstanding architect and the legacy he left behind.
After Poland regained independence in 1918, the government of the Second Polish Republic faced the urgent need to ensure Poland’s independent access to the sea. Initially, it was planned to build the seaport in Tczew, but Tadeusz Wenda, commissioned by the authorities to conduct a site survey of the coast, identified another location – the small fishing village of Gdynia. In his opinion, this location offered the most favorable hydrographic and technical conditions for building a modern port.
Construction began in 1920 and was conducted under his direct supervision from the outset. The Port of Gdynia, built according to his design, was a structurally coherent, well-thought-out, and modern investment. It was designed to be self-cleaning, enable efficient ship maneuvering, and handle heavy commercial traffic. By 1938, nearly 9 million tons of goods had been transshipped, accounting for half of Poland’s foreign trade. Nearly 6,000 ships called at the port annually. Gdynia became a symbol of the economic success of the Second Polish Republic.
Today, one of the greatest attractions of the Port of Gdynia is the ORP Błyskawica – the most famous Polish destroyer of World War II, now a museum ship. Anchored at the quay, almost in the shadow of the modernist port buildings, the ORP Błyskawica serves as a reminder of the glorious traditions of the Polish Navy and the heroism of Polish sailors who fought for Poland’s freedom on all the seas of the world.
In 1937, ORP Błyskawica was one of the most modern destroyers in the world. She fought alongside the Royal Navy, protected convoys in the Atlantic and the English Channel, participated in the evacuation of Dunkirk, and famously defended the town of Cowes from a German air raid in 1942.
For the Polish Sue Association, which has been preserving the memory of Polish sailors and the history of the Polish Navy for years, ORP Błyskawica is not only a museum but also a place of remembrance and a symbol of resistance to oblivion. Every year, Polish Sue organizes the “ORP Błyskawica Days” celebrations – events dedicated to honoring the destroyer’s crew and commemorating the contribution of Poles to the seas during World War II.
Here is more on ORP Błyskawica:
Thanks to their initiatives – exhibitions, historical events, and educational events – younger generations can better understand the importance of Gdynia as a port and military city, but also as a spiritual center of Polish maritime heritage.
For his achievements, Tadeusz Wenda was honored with awards including the Officer’s Cross of the Order of Polonia Restituta, the French Legion of Honor, and the Danish Order of the Danube. He left behind not only one of Europe’s largest ports but also a vision of Poland as a maritime nation – modern, open to the world, and independent.
Today, while strolling through Kościuszko Square in Gdynia, it’s worth stopping by the Wenda monument, gazing at the majestic silhouette of the ORP Błyskawica, and remembering that freedom and independence are also built in the silence of a design studio, with a ruler and a map.
⸻
Watch the film about Tadeusz Wenda: https://tinyurl.com/4tsm6nns
🎗 More about Polish Sue’s activities: http://www.polishsue.com
Text: Iwona Golińska
Photos: Polish Sue, Port Gdynia
Polish Sue 
Leave a comment